Fornar rætur Árbæjar - Fornleifarannsókn

Sýning í Landakotshúsi sem fjallar um fornleifarannsókn sem fram fer á bæjarstæði Árbæjar.

Fornar rætur Árbæjar er fornleifarannsókn sem fer fram á bæjarstæði Árbæjar á Árbæjarsafni. Rannsóknin hófst árið 2016 og hefur það að markmiði að svara spurningum sem tengjast upphafi og þróun byggðar í Árbæ og þá sérstaklega af hverju Árbær var valinn til búsetu í fyrstu; Var það vegna laxins í Elliðaánum? Var Árbær upphaflega sel frá bæjunum Gufunesi eða Vík? Byggði landnámsmaður sér kannski skála í Árbæ strax á 9. öld? Niðurstöður rannsóknarinnar munu varpa ljósi á þróun samfélagsins frá fyrstu öldum byggðar á svæðinu.

Vettvangsnámskeið Háskóla Íslands

Frá árinu 2018 hafa nemendur í fornleifafræði við Háskóla Íslands tekið þátt í fornleifarannsókninni í Árbæ þar sem þeir læra fornleifafræðilegar aðferðir við uppgröft; að grafa og greina jarðlög, mæla og teikna fornleifar og ljósmynda. Einnig fá nemendur kennslu í fornleifaskráningu og meðhöndlun forngripa. Staðurinn hentar afar vel til kennslu þeirrar aðferðafræði sem beitt er við uppgröft því í bæjarhólum er að finna jarðlög af ýmsum toga sem hafa safnast upp í gegnum aldirnar. Í meginatriðum gengur aðferðafræðin út á að greina í sundur jarðlög, sem hvert og eitt táknar einn atburð í sögunni, og túlka það sem fyrir augu ber – frá því yngsta efst og niður á það elsta.

Uppgröftur og jarðsjármælingar

Uppgröftur fer fram á hverju ári í um fjórar vikur að vori eða sumri. Uppgraftarsvæðin eru staðsett við bæjarhús Árbæjar og safngestir geta fylgst með störfum fornleifafræðinga og nemenda á meðan á uppgrefti stendur. Svæðin eru til sýnis yfir sumartímann fram í september á ári hverju. Jarðeðlisfræðilegum aðferðum hefur einnig verið beitt við rannsóknir á bæjarstæðinu með notkun jarðsjár. Mælingar úr jarðsjánni gera fornleifafræðingum kleift að fá hugmyndir um hvað kann að leynast undir yfirborðinu og velja áhugaverð svæði til að rannsaka nánar með uppgrefti.